Markmið ung- og smábarnaverndar

Að efla heilsu, vellíðan og þroska ungra barna með reglulegum heilsufarsskoðunum ásamt stuðningi og fræðslu til fjölskyldna þeirra.

Samfella í þjónustu

Mikilvægt að sami hjúkrunarfræðingur og læknir fylgi barni/fjölskyldu eftir í gegnum allar skoðanirnar.

Upplýsingar um ung- og smábarnavernd

Jöfnuð

Öll börn/fjölskyldur skipta máli óháð kynþætti, félagslegri stöðu eða búsetu.

Brjóstagjöf og næring

Ráðleggingar um næringu ungbarna fyrir heilbrigðisstarfsfólk
Ráðleggingar um D-vítamín fyrir börn 0-1 árs
Brjóstagjafamat á fyrstu vikunum
Klínískar leiðbeiningar um aðgerðir á stuttu tunguhafti og efrivararhafti (Landspítali)
Íslenskar ráðleggingar um grænkerafæði á meðgöngu og við brjóstagjöf
- Grænkerafæði (vegan mataræði) á meðgöngu og við brjóstagjöf - Samantekt
- Grænkerafæði (vegan mataræði) á meðgöngu og við brjóstagjöf - Ítarlegri texti

Tilvísanir

Leyfi til að afla og veita upplýsingar í ung- og smábarnavernd
Beiðni um sérhæfða brjóstagjafaráðgjöf (Sjúkratryggingar Íslands)
Listi yfir brjóstagjafaráðgjafa sem eru á samningi hjá Sjúkratryggingum Íslands
Beiðni um athugun á málþroska og heyrnarmælingu (Heyrnar- og talmeinastöð Íslands)
Tilvísun á Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins
- Tillaga um útfyllingu á tilvísun til GRR í 18 mánaða skoðun
Tilkynning til Barnaverndar. Leiðbeinandi verklag um móttöku tilkynninga til barnaverndar og mat á alvarleikastigi þeirra (BOFS)
Verkferlar og verklag fyrir Fjölskylduteymi heilsugæslunnar, velferðarþjónustu, skólaþjónustu, barnaverndar og BUGL

Pantanir

Hægt er að panta Heilsufarsskrá barna hjá ÞÍH en Embætti landlæknis sér um dreifingu bólusetningaskírteinum.

Hér að neðan eru hlekkir þar sem hægt er að panta eftirfarandi:

Plöstin fyrir heilsufarsskrá barna fást í Múlalundi

Ung- og smábarnavernd

Hjúkrunarfræðingar og læknar á heilsugæslustöðvum sjá um ung- og smábarnavernd í samstarfi við sálfræðinga og annað fagfólk heilsugæslunnar. Mikilvægt er að þjónustan sé sveigjanleg og taki mið af þörfum fjölskyldunnar hverju sinni.

Fylgst er með vitsmuna- og tilfinningaþroska ásamt félagslegum og líkamlegum þroska barna frá fyrstu ævidögum til skólaaldurs. Áhersla er lögð á stuðning við fjölskylduna og þannig stuðlað að því að börnum séu búin bestu mögulegu uppvaxtarskilyrði á hverjum tíma. Mikilvægt er að uppgötva sem fyrst frávik hvað heilsufar og þroska varðar og gera viðeigandi ráðstafanir.

Veraldarvefurinn er uppspretta upplýsinga fyrir unga foreldra. Því er mikilvægt að fagfólk ung- og smábarnaverndar vísi á áreiðanlegar upplýsingar á vefnum, svo sem á Heilsuveru.

Yfirlit yfir skoðanir og ónæmisaðgerðir

Myndbönd á Heilsuveru

Fræðsluefni á læstri síðu ÞÍH:
Þíh.is/fraedsla

Notendanafn og lykilorð er hægt að nálgast hjá throunarmidstod@heilsugaeslan.is

Næring

Þroski barna

Þróun máls og tals barna (HTÍ)
Almenn málörvun barna (HTÍ)
Blöðrublaðið á íslensku, ensku (HTÍ)
Einhverfa og einhverfuróf (Ráðgjafar- og greiningarstöð)
Miðja máls og læsis

Börn og uppeldi

Svefn og svefnvandamál ungra barna
Hreyfing (Embætti landlæknis)
Fræðsla um ungbörn á ensku á Helse norge
Fræðsla um börn á ensku á sundhed.dk
Eldvarnir: handbók heimilisins

Heilsufarsvandi

Hiti hjá börnum
Hægðatregða hjá börnum
Hægðaleki vegna hægðatregðu hjá barni
The Poo in You - myndband um hægðatregðu (á ensku)
Næturvæta
Miðeyrnabólgur
Barnaexem
Höfuðlús (Heilsuvera)
Njálgur (Heilsuvera)
Kláðamaur (Heilsuvera)

Erlendar heimasíður

Greinar / skýrslur

Skýrsla um brjóstagjöf og næringu barna á Íslandi 2018-2021
Viðhorf foreldra til heimavitjana í ung- og smábarnavernd (hjukrun.is)
Implementing an early detection program for autism in primary healthcare: Screening, education of healthcare professionals, referrals for diagnostic evaluation, and early intervention - ScienceDirect

Markmið

Markmið ung- og smábarnaverndar er að efla heilsu, vellíðan og þroska ungra barna með reglulegum heilsufarsskoðunum ásamt stuðningi og fræðslu til fjölskyldna þeirra.

Skipuleg ung- og smábarnavernd hefur verið í boði hér á landi allt frá árinu 1927. Í lögum um heilbrigðisþjónustu er lögð áhersla á að tryggja gæði og eftirlit heilbrigðisþjónustu. Í reglugerð um heilbrigðisumdæmi og hlutverk, starfsemi og þjónustu heilsugæslustöðva, heilbrigðisstofnana og sjúkrahúsa er kveðið á um hlutverk heilsugæslustöðva og hvaða þjónustu skal veita, s.s. ung- og smábarnavernd.

Þróunarmiðstöð íslenskrar heilsugæslu (ÞÍH) leiðir faglega þróun og vinnur að samræmingu verklags í ung- og smábarnavernd í samráði við Embætti landlæknis, heilbrigðisyfirvöld og heilsugæsluna á landsvísu.

Margir fagaðilar hafa komið að gerð og endurskoðun leiðbeininga um ung- og smábarnavernd, fagaðilar frá ÞÍH, Embættis landlæknis og heilsugæslunnar um allt land.

Fagstjórnendur á hverri heilsugæslustöð bera ábyrgð á heilsugæslu barna á sínu þjónustusvæði og á því að leiðbeiningum um ung- og smábarnavernd sé framfylgt.

Tilgangur þessara leiðbeininga er einkum að:

Lýsa kröfum um ákveðin lágmarksgæði í ung- og smábarnavernd hér á landi.
Vera marklýsing fagaðila um innihald ung- og smábarnaverndar.
Koma að gagni við grunn-, framhalds- og símenntun heilbrigðisstétta.
Samræma innihald leiðbeininga og framkvæmd í ung- og smábarnavernd.

Leiðbeiningar um ung- og smábarnavernd eru í stöðugri endurskoðun.

Síðast uppfært árið 2023

Hlutverk sviðs Ung- og smábarnaverndar er að þróa, leiða og samræma heilsuvernd ung- og smábarna í samvinnu við heilbrigðisyfirvöld og heilsugæsluna á landsvísu.

Hefðbundin ung- og smábarnavernd fer fram á heilsugæslustöðvum og hefur það markmið að styðja við heilsu og þroska barna frá fæðingu til 6 ára aldurs.

Sesselja Guðmundsdóttir hjúkrunarfræðingur
sviðsstjóri ung- og smábarnaverndar

Hafðu samband

Helstu verkefni

Faglegur bakhjarl við ung- og smábarnavernd á landsvísu
Þróun, innleiðing og endurskoðun Leiðbeininga um ung- og smábarnavernd
Vinna með heilbrigðisyfirvöldum og heilsugæslunni að stefnumótun ung- og smábarnaverndar
Gerð fræðsluefnis fyrir almenning á www.heilsuvera.is
Söfnun upplýsinga um heilsufar barna og starfsemi ung- og smábarnaverndar og úrvinnsla þeirra
Vísinda- og gæðaþróunarverkefni