Sérnám í heimilislækningum

Sérnám í heimilislækningum er elsta sérnámið hérlendis, fyrstu nemarnir byrjuðu 1995 og nokkrum árum síðar kom kennslustjóri til starfa við Heilsugæslu Höfuðborgarsvæðisins og byrjað var að vinna eftir því skipulagi sem sérnámið er byggt á í dag.   

Í upphafi var námið hugsað sem 3ja ára nám á Íslandi með framhaldi erlendis. Nú er boðið uppá 5 ára nám hérlendis en sumar taka samt sem áður hluta námsins erlendis m.a. í Svíþjóð. 

Í apríl 2015 var gefin út reglugerð númer 467/2015 um menntun, réttindi og skyldur lækna og skilyrði til að hljóta almennt lækningaleyfi og sérfræðileyfi.   Í nýju reglugerðinni er lögð meiri áhersla á ramma um sérnámið og að það fari fram samkvæmt marklýsingu þar sem kveður á um inntöku, innihald, fyrirkomulag og lengd náms og einstaka námshluta, gæðakröfur, handleiðslu og hæfismati

Marklýsing Félags íslenskra heimilislækna er sá grunnur sem sérnámið byggir á  og segir til um þær kröfur sem gerðar eru til sérgreinarinnar og lækna í sérnámi í heimilislækningum.

Í sérnáminu er gert ráð fyrir einstaklingsmiðuðu námi með stuðningi, leiðbeiningu og eftirliti þannig að sérnámslæknir nái að tileinka sér þá þekkingu, færni, viðhorf og skilning sem marklýsingin kveður á um

 

Sérnámið í heimilislækningum á heimili í Þróunarmiðstöð íslenskrar heilsugæslu í Mjódd og þar er haldið utanum skipulag og stjórnum sérnámsins.

Kennslustjórar            Elínborg Bárðardóttir, Margrét Ólafía Tómasdóttir, Víóletta Ósk Hlöðversdóttir og Guðrún Dóra Clarke á Akureyri
Ritari sérnámsins:      Arna Þórdís Árnadóttir

Í sérnáminu eru núna um 100 sérnámslæknar sem skiptast í 4 kennsluhópa.  

Balint leiðbeinandi:      Katrín Fjeldsted

Elínborg og Arna 

Sérnám í heimilislækningum er að mestu leiti starfsnám og skiptist í 3 ár í heilsugæslu og 2 ár á sjúkrahúsi. 

 

Sérnámslæknir starfar að jafnaði á einni heilsugæslustöð á meðan á námi stendur og fær úthlutað mentor sem er reyndur sérfræðingur í heimilislækningum á stöðinni.  
Innan Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins eru  15 heilsugæslustöðvar/kennslustöðvar og að jafnaði eru 1-3 sérnámslæknar á hverri stöð

Heilbrigðisstofnanir víða um land eru einnig viðkenndir kennslustaðir og sérnámslæknar eru núna við Heilbrigðisstofnun Suðurnesja (HSS), Heilbrigðisstofnun Suðurlands (HSU), Heilbrigðisstofnun Vesturlands (HSV), Heilbrigðisstofnun Vestfjarða (HVEST), Heilbrigðisstofnun Norðurlands (HSN) og Heilbrigðisstofnun Austurlands (HSA)
Sjúkrahúshluti námsins getur farið fram á Landspítala (LSH) eða Sjúkrahúsinu á Akureyri (SAK) samkvæmt samningi milli LSH, HH og Þróunarmiðstöðvar íslenskrar heilsugæslu (ÞÍH) og HSN og SAK. 

Fræðilegi hluti námsins fer fram hálfan dag í viku í formi hópkennslu og  vinnustofa en einnig á  námskeiðum og með öðrum námstækifærum m.a. á læknadögum, heimilislæknaþingi Félags íslenskra heimilislækna (FÍH),  fræðslufundum FÍH, námsferðum o.s.frv.

 

Í sérnáminu vinnur  sérnámslæknir að vísindarannsókn eða gæðaverkefni í samráði við mentor og kennslustjóra.

Heilsugæsluhluti sérnámsins eru 3 ár og að jafnaði  er fyrsta, þriðja og fimmta árið í sérnáminu í heilsugæslu þ.e. skiptast á við starfsnámið á sjúkrahúsi á öðru og fjórða ári.
Sérnámslæknir fær mentor í upphafi náms sem fylgir honum út námið og er sérfræðingur á starfsstöð sérnámslæknisins.


Heilsugæsluhlutinn er venjulega á einni starfsstöð en möguleiki er á að skipta tíma í heilsugæslu í 2 ár á einni heilsugæslustöð og  eitt ár á annarri stöð innan- eða utanbæjar.  
Í heilsugæsluhluta námsins gengur sérnámslæknir inní vinnuskipulag á heilsugæslustöðinni þ.e. sinnir móttöku sjúklinga, símatíma, ungbarnavernd og annarri heilsuvernd og vaktþjónustu.  

Kennsluskipulag í heilsugæslunni gerir ráð fyrir klst vikulegri handleiðslu þar sem farið er yfir sjúkraskárnótur og/eða valin tilfelli.  Einnig er mánaðarlegir fundir með mentor til að ræða framvindu og markmið sérnáms .   Gert er ráð fyrir mánaðarlegri myndbandsgátun eða að mentor fylgist með sérnámslækni í viðtali.  Einnig eru vikulegir fræðslufundir á stöð þar sem rædd eru heimilislæknatengd efni þar sem allir sérfræðingar stöðvarinnar taka þátt.


Sérnámslæknir í heilsugæsluhluta sérnámsins fer alla þriðjudagseftirmiðdaga í hópkennslu eða vinnustofur (til skiptis) með sínum kennsluhópi

 

Sjúkrahúshluti sérnámsins er 2 ár og viðurkennd kennslusjúkrahús eru landspítali (LSH) og sjúkrahúsið á Akureyri (SAK).


 Sjúkrahúshluti sérnámsins er venjulega 4 mánuðir á kvennadeild, barnadeild og geðdeild og 4-8 mánuður á lyfjadeild og/eða bráðadeild, samtals 24 mánuðir.  

Sérnámslæknir gengur að mestu inní sömu stöðu og sérnámslæknar á viðkomandi deild, tekur þátt í deildarvinnu, vöktum og fræðslu.


 Á hverri deild fá sérnámslæknar klínískan handleiðari sem fylgir þeim eftir, fundar með þeim í upphafi og lok dvalar og gerir umsögn til mentors og kennslustjóra

Í sjúkrahúshluta sérnámsins fer alltaf hálfur dagur  í viku til heilsugæslunnar, þ.e. á þriðjudagseftirmiðdögum fer sérnámslæknir af sjúkrahúsi í vinnustofur 2x í mánuði og hina tvo þriðjudagseftirmiðdagana á sína heilsugæslustöð þar sem hittir mentor og/eða sér sjúklinga að eigin vali og/eða vinnur að rannsóknar/gæðaverkefni

 

Hópkennsla

Annan  hvern þriðjudag 

1.Kl 13-14: Fyrirlestur úr s.k. kjarnaefnum sem eru um 45 efni sem fjallað er um á 3ja ára tímabili
2.Kl 14-15: Farið yfir spurningar úr „In-Training examination“ American Board of Family Medicine
3.Kl 15-16: Balint hópur sem er hópfundur sérnámslækna og leiðbeinanda, unnið út frá fræðum geðlæknisins Michael Balint.  Rætt er um erfið tilfelli, samskipti og samskiptavanda og ýmsa þætti mannlegs eðlis 

 Vinnustofur: 

Annan  hvern þriðjudag frá 13-16 og eru gjarnan á heilsugæslustöðvum  eða í nágrannasveitafélögum eða á hinum ýmsu stofnunum.  Farið yfir ákveðin efni í samræmi við ákveðinn efnislista og reynt að vera með meira verklegt og tilfelli í stað fyrirlestra og einnig er viðkomandi stofnun skoðuð.

Frá vinnustofu á Sólvangi

Dagskrá sérnámslækna 2019-2020

Sérnámslæknir sækir kennslu um rannsóknarvinnu í heimilislækningum s.k. Sólvangsdaga og situr heimilislæknaþing Félags íslenskra heimilislækna (FÍH) sem haldin eru annað hvert ár.  


Á heimilislæknaþingi eru gjarnan kynntar rannsóknir/gæðaverkefni og niðurstöður rannsókna sérnámslækna. Sumir sérnámslæknar ljúka einnig rannsóknarvinnu með grein eða erindi/spjaldi á öðrum þingum eins og Norræna heimilislæknaþinginu sem haldið er annað hvert ár á Norðurlöndunum.


Í sérnáminu er gert ráð fyrir tíma frá annarri vinnu í heilsugæslunni til að sinna rannsókn/gæðaverkefni, að lágmarki 6 vikur á námstímanum.  

 

Heilbrigðisstofnun/heilsugæsla verður að auglýsa eftir sérnámslækni en það er venjulega ákvörðun framkvæmdastjóra lækninga sem er ábyrgur fyrir sérnáminu á hverri stofnun.

Gerð er krafa um að umsækjendur hafi lokið kandídatsári á Íslandi eða sambærilegu námi.

Inntöku- og framgangsnefnd fer yfir umsóknir og ef fleiri en einn er um hverja stöðu, raðar inntökunefnd umsækjendum í hæfisröð.

Inntökunefnd getur metið fyrri reynslu úr öðru sérnámi, bæði sjúkrahúshluta og heilsugæsluhluta.

Þegar inntöku í sérnám er lokið fer kennslustjóri yfir stöðuna og skipuleggur og  býr til sérnámsblokk og sérnámslæknir fær aðgang að rafrænni sérnámsmöppu sem geymir allar upplýsingar um sérnámið, skipulag og framgang.  

Mentor viðkomandi sérnámslæknis hefur það hlutverk að leiðbeina og styðja og hafa eftirlit með sérnámslækni.

Árlegt námsmat fer fram um áramót þegar mentor gerir árlegt námsmat sem byggir á mati lækna og annars starfsfólk í heilsugæslunni  sem og mati frá handleiðurum og starfsfólki í sjúkrahúshluta sérnámsins.

Mentor sendir kennslustjóra námsmat í lok árs og í árlegu viðtali kennslustjóra og sérnámslæknis er farið yfir námsmat úr heilsugæslu og af sjúkrahúsi, mætingu í kennslu,  frammistöðu á prófi, framgang rannsóknar/gæðaverkefnis og kennslustjóri metur hvort framgangur er ásættanlegur og sérnámslæknir hafi staðist hæfiskröfur eða hvort þörf er á frekari vinnu eða viðbótartíma eða ef framgangur er ófullnægjandi að kalla til fundar með framgangsnefnd og mentor til að ræða málin frekar.