Atriði sem hægt er að spyrja um til að kanna stöðu barns

• Ef foreldrar búa ekki saman, hvernig er fyrirkomulag um búsetu og umgengni háttað? 
• Eru foreldrar færir um að sinna daglegum þörfum barnsins vegna veikinda foreldris? 
• Ber barnið ábyrgð vegna veikinda foreldris sem ekki er í samræmi við aldur og þroska? (s.s. umönnun yngri systkina, matseld, aðstoð við umönnun foreldris, heimilisstörf) 
• Staða barnsins varðandi skóla, félagslíf, tómstundir og vinir? Hvernig líður barninu í leikskóla/skóla? Eru starfsmenn leikskóla/skóla og aðrir sem sinna börnunum upplýstir um veikindi á heimili?  
• Ef foreldri er fjarverandi vegna veikinda sinna, hver sér þá um barnið í þeim kringumstæðum? 

Atriði sem hægt er að spyrja um til að meta áhrif veikinda foreldris á barn

• Hvað veit barnið um eðli veikinda, einkenni, og meðferð? 
• Hefur barnið tjáð sig um veikindin eða spurt? 
• Hafa foreldrar einhverjar áhyggjur af barni? 
• Hefur barnið einhverjar sérþarfir, ef svo er hvaða aðstoð er fyrir hendi? 
• Telja foreldrar að veikindin hafi haft áhrif barnið? t.d. (hefur orðið breyting á hegðun og líðan?)
• Telur foreldrið að veikindin hafi áhrif á heimilislífið? ef já, hvernig? 
• Hver sér um skipulag daglegs lífs fyrir barnið og hvernig er það? 

Æskilegast er að foreldrar sjái um samtalið sé þess kostur og ákveði sjálf hvort viðvera heilbrigðisstarfsmanns sé nauðsynleg. Ef foreldri óskar eftir nærveru heilbrigðisstarfsmanns er gott að ákveða fyrir fram hvaða hlutverk heilbrigðisstarfsmaður hefur. Góður undirbúningur og stuðningur við foreldra er grunnur að árangursríku samtali.

 

Atriði sem hægt er að hafa í huga þegar undirbúa á samtal með barni 

• Skipuleggja viðtalið, til dæmis ákveða hver segir hvað, hvernig erfiðir hlutir eru ræddir eins og veikindi foreldra, einkenni og batahorfur 
• Séu fleiri börn á heimili þarf að gæta að ólíkum þörfum og sérstöðu hvers barns, sem og aldri og þroska 
• Útskýrið af hverju samtalið er, hvað gerist í samtalinu og hve lengi það varir 
• Leitist við að spyrja opinna spurninga: hvenær, hvaða, hver 
• Notið frekar lokaðar spurningar, með já/nei svari til að fá fram ákveðin atriði 
• Spyrjið barnið hvað það veit nú þegar, hvað það hefur upplifað  
• Kannið hvort það sé eitthvað annað sem barnið vill fá að vita eða hefur áhyggjur af 

Atriði sem mikilvægt er fyrir barn að vita 

Upplýsingar um veikindi foreldra

• Í hverju felst meðferð og umönnun á veikindum foreldra
• Hve lengi varir meðferð/sjúkrahúsvist
• Hvaða áhrif hafa veikindin á foreldrið, fjölskylduna og barnið
• Hvernig samveru með foreldri verður háttað á stofnun eða heima 

Barn þarf að vita um sínar eigin aðstæður 

• Hver eru eðlileg viðbrögð og líðan barns sem á veikt foreldri 
• Að veikindin séu ekki barninu að kenna 
• Að það sé ekki á ábyrgð barnsins að foreldrið verði frískt aftur 
• Að barnið megi halda sinni rútínu svo sem gera eitthvað skemmtilegt, hitta vini, stunda áhugamál þrátt fyrir veikindi foreldra
• Að barnið viti til hvers það geti leitað til að tala um erfiða hluti 

Mikilvægt er að hafa í huga

• Börn þurfa upplýsingar um hvað er að gerast og ramma í kringum þau eins og kostur er 
• Börn þurfa að fá að taka þátt – samtal og hlustun og hafa tækifæri til að deila sinni líðan og áhyggjum 
• Börn mega sjá áhyggjur og sorg hinna fullorðnu 
• Börn þurfa huggun, hughreystingu og skilning á að þrátt fyrir erfiðleika og veikindi séu þau ekki ein  
• Börn þurfa stuðning og aðstoð annarra í fjölskyldu og nærumhverfi svo sem skóla, vinir, aðrir stuðningsaðilar
• Börn þurfa að halda rútínu eins og mögulegt er
• Að foreldrar fái aðstoð  

 

Mat á ofangreindum þáttum mun gefa vísbendingar um hvernig barni líður og hvort og hvernig við bregðumst við. 

Við andlát skal læknir sem gefur út dánarvottorð kanna hvort hinn látni hafi átt barn undir lögaldri. Reynist svo vera skal viðkomandi læknir tilkynna andlát foreldrisins til heilsugæslunnar þar sem barnið á lögheimili.

Að gættri trúnaðar- og þagnarskyldu skal heilbrigðisstarfsmaður heilsugæslunnar eins fljótt og unnt er bjóða barninu og þeim sem annast barnið samtal.

Í samtali við barn skal gætt að aldri þess og þroska varðandi þátttöku, upplýsingagjöf, leiðbeiningar, aðstoð og eftirfylgni.

Í viðtalinu þarf:

• Að huga sérstaklega að þörf barnsins fyrir stuðning og að það fái viðeigandi úrræði.
• Að veita því upplýsingar um lagalega stöðu þess. Ef annað foreldra barns er látið eða bæði á barnið rétt á umgengni við nána vandamenn þess foreldris eða foreldra eða aðra nákomna barni, verði það talið til hagsbóta fyrir barnið.
• Ef í ljós kemur að barnið/fjölskyldan þarf frekari stuðning þarf að ákveða hvaða heilbrigðisstarfsmaður sinnir því verkefni og ber ábyrgð á því, virkja tengilið.
• Ef við á skal viðkomandi heilbrigðisstarfsmaður, í samráði við félagsþjónustu í því sveitarfélagi þar sem barn á lögheimili og foreldri eða forsjáraðila, hafa frumkvæði að samvinnu við skóla barnsins og á það við um leik-, grunn-, og framhaldsskóla.
• Foreldri eða forsjáraðili barns á rétt á reglubundnum viðtölum við heilbrigðisstarfsmann. Markmið þeirra viðtala er aðstoð við að styðja barnið og treysta velferð þess.