Öruggur svefnstaður ungbarna

Vöggur og ungbarnarúm ásamt ferðarúmum er eini öruggi búnaðurinn sem uppfyllir ströngustu kröfur um öryggi í svefnumhverfi ungbarna og sem óhætt er að láta barnið sofa í án eftirlits.

Mikilvægt er að ungbörn sofi í vöggu eða ungbarnarúmi sem uppfyllir gildandi staðal EN1130.

Í vöggum og ungbarnarúmum og ferðarúmum skal einungs nota viðurkenndar dýnur sem uppfylla staðal EN16890.

Mikilvægt er að benda á að dýna sem notuð er í vöggu eða ungbarnarúm þarf að vera frá framleiðanda rúmsins/vöggunnar þar sem dýnuna þarf að prófa í viðeigandi vöggu eða ungbarnarúmi til að búnaðurinn teljist öruggur. Sama gildir um ferðarúmin. Því er ekki öruggt að nota aðrar dýnur en framleiðandi vísar til í sínum leiðbeiningum.

Staðlar yfir ungbarnarúm og vöggur tóku miklum breytingum fyrir 20 árum síðan. Meðal þess sem breyttist var að botninn í ungbarnarúmum þarf í dag að vera öndunarprófaður, en einnig breyttust bil á milli rimla til að koma í veg fyrir að ungbarnið geti ekki fest höfuðið á milli. Það er því ekki öruggt að nota ungbarnarúm eða vöggur sem eru eldri en 20 ára.

Búnaður er oft tekinn í sundur til að koma honum fyrir í geymslu og leiðbeiningar eru ekki lengur til staðar sem fylgdu honum. Bent er á að foreldrar geta ávallt sett sig í samband við framleiðandann til að fá gamlar leiðbeiningar. Ef upprunalegar skrúfur og rær eru glataðar er mikilvægt að fá þær hjá framleiðanda því ekki má nota hvaða skrúfur sem er til að setja rúmið saman aftur. Ef skemmdir eru á rúmi eða vöggu er ekki öruggt að nota búnaðinn.

Rannsóknir sýna að vagga eða ungbarnarúm sem virkar frekar tómlegt er öruggast fyrir barnið. Hér má finna ráðleggingar varðandi umbúnað rúms.

Hér má finna nánari leiðbeiningar um öryggi í svefnumhverfi barna sem byggja á ítarlegum rannsóknum frá American Academy of Pediatrics (AAP).

Myndband um öryggi ungra barna í svefnumhverfi á Heilsuveru.

Vagga

Mikilvægt er að ungbörn sofi í vöggu sem uppfyllir gildandi staðal EN 1130.

Undir þennan staðal falla allar vöggur sem eru undir 90 cm á lengd. Þær eru framleiddar til notkunar fyrstu mánuðina eða þangað til að barnið getur farið að reisa sig upp á hnén eða hefur náð hámarks þyngdarmörkum vöggunnar. Á markaði eru þrenns konar útgáfur af vöggum sem öruggt er að láta börn sofa í án eftirlits:

Vöggur sem eru frístandandi
Hliðarvöggur sem eru framleiddar til að nota upp við rúm fullorðinna
Vöggur sem gerðar eru fyrir hvoru tveggja.

Athugið, aldrei má staðsetja frístandandi vöggu þétt upp við rúm fullorðinna. Það verður ávallt að vera bil á milli fullorðins rúms og ungbarnarúms, því hætta er á að barnið geti kafnað ef það leggst með andlitið upp við dýnuna á fullorðins rúminu.

Ávallt skal fylgja leiðbeiningum framleiðanda um staðsetningu vöggunnar/ungbarnarúmsins. Frístandandi vöggur er öruggast að hafa upp við vegg. Gæta þarf að bilið sé aldrei á milli 9-23 cm frá vegg að hlið vöggunnar en þetta er þekkt hengingar bil ef barnið klifrar út úr búnaðinum vegg megin. Bilið má vera minna en 9 cm þar sem engin hætta er á að barn geti troðið líkamanum þar á milli.

Hættulegt getur verið að staðsetja vöggu upp við miðstöðvarofna, en dæmi eru um mjög alvarlegra bruna af völdum þeirra. Eftir því sem barnið eldist þá hreyfir það sig meira og getur tekist að hreyfa vögguna að ofninum og brennt sig á honum. Einnig þarf að gæta að ofhitun ef barnið er nálægt miðstöðvarofni. Mikilvægt er að staðsetja ekki vöggu upp við þunnar síðar gardínur því auðvelt getur reynst fyrir barnið að draga þær inn í vögguna með hættu á hengingu. Það sama gildir um gardínusnúrur eða gardínukeðjur en þær eiga að vera festar til að hindra hengingar.

Vegglampar með lausri snúru eiga ekki að vera nálægt vöggum og mikilvægt að festa snúrurnar með tilteknum öryggisfestingum til að koma í veg fyrir hengingu.

Hér má finna nánari leiðbeiningar um öryggi í svefnumhverfi barna sem byggja á ítarlegum rannsóknum frá American Academy of Pediatrics (AAP).

Myndband um öryggi ungra barna í svefnumhverfi á Heilsuveru

Ungbarnarúm

Mikilvægt er að ungbörn sofi í ungbarnarúmi sem uppfyllir gildandi staðal EN 1130. Ungbarnarúm eru með stillanlegum botni og hægt að nota frá fæðingu barns. Ungbarnarúmið er notað fyrstu mánuðina með botninn í efri stellingu eða þangað til barnið fer að geta reist sig upp á hnén. Þá þarf að færa botninn niður í lægstu stellingu. Til eru tvær útgáfur af ungbarnarúmum:

Ungbarnarúm með föstum hliðum. Þegar barnið er byrjað að reyna að klifa yfir hliðina er kominn tími til að nota barnarúm.
Ungbarnarúm með hlið sem má fjarlægja þegar barnið er farið að reyna að klifra yfir hana og getur barnið því notað ungbarnarúmið lengur.

Aldrei má staðsetja frístandandi ungbarnarúm þétt upp við rúm fullorðinna. Það verður ávallt að vera bil á milli fullorðins rúms og ungbarnarúms, því hætta er á að barnið geti kafnað ef það leggst með andlitið upp við dýnuna á fullorðins rúminu.

Ávallt skal fylgja leiðbeiningum framleiðanda um staðsetningu ungbarnarúmsins. Frístandandi ungbarnarúm er öruggast að hafa upp við vegg. Gæta þarf að bilið sé aldrei á milli 9-23 cm frá vegg að hlið vöggunnar/rúmsins en þetta er þekkt hengingar bil ef barnið klifrar út úr búnaðinum vegg megin. Bilið má vera minna en 9 cm þar sem engin hætta er á að barn geti troðið líkamanum þar á milli. Hættulegt getur verið að staðsetja ungbarnarúm upp við miðstöðvarofna, en dæmi eru um mjög alvarlegra bruna af völdum þeirra. Eftir því sem barnið eldist þá hreyfir það sig meira og getur tekist að hreyfa rúmið að ofninum og brennt sig á honum. Einnig þarf að gæta að ofhitun ef barnið er nálægt miðstöðvarofni.

Mikilvægt er að staðsetja ekki vöggu upp við þunnar síðar gardínur því auðvelt getur reynst fyrir barnið að draga þær inn í ungbarnarúmið með hættu á hengingu. Það sama gildir um gardínusnúrur eða gardínukeðjur en þær eiga að vera festar til að hindra hengingar.

Vegglampar með lausri snúru eiga ekki að vera nálægt ungbarnarúmum og mikilvægt að festa snúrurnar með tilteknum öryggisfestingum til að koma í veg fyrir hengingu.

Hér má finna nánari leiðbeiningar um öryggi í svefnumhverfi barna sem byggja á ítarlegum rannsóknum frá American Academy of Pediatrics (AAP).

Myndband um öryggi ungra barna í svefnumhverfi á Heilsuveru

Ferðarúm

Þegar ferðast er með ungbörn er í lagi að nota ferðarúm en mikilvægt er að ferðarúmið standist gildandi staðal EN 716. Kröfur um dýnur fyrir þessi rúm eru þær sömu og gerðar eru til vöggunnar og ungbarnarúmsins. Mikilvægt er að setja ekki aukadýnu eða teppi í botninn á ferðarúminu því það getur haft áhrif á öndunargildi dýnunnar sem fylgir rúminu.