Lítt veikindalegur sjúklingur með hósta og enga undirliggjandi lungnasjúkdóma. Ekki þarf CRP til greiningar. Sé grunur um undirliggjandi sjúkdóma til dæmis COPD hjá reykingafólki er ráðlagt að gera spírómetríu.

Algeng einkenni og teikn: Dreifð aukahljóð yfir báðum lungum, hóstar upp lituðu slími, og smávægileg andarteppa. Hóstinn er oft slæmur og varir að meðaltali í þrjár vikur.

Meðferð

Sýklalyf gagnast yfirleitt ekki þar sem oftast er um veirusýkingu að ræða. Gott að láta sjúkling fá skriflegar upplýsingar um eðlilega sjúkdómsframvindu, ef þær eru fyrir hen

Sjúklingur er oft veikindalegur, oft með hraðöndun (tachypnea) >20/mín. eða hjartahraðslátt >120/mín. og einkenni/teikn sem hér segir:

Algeng einkenni: Hiti, hósti, mæði, nýtilkomin áberandi þreyta og takverkur.

Algeng teikn: Staðbundið dregið úr öndunarhljóðum, staðbundin aukahljóð (brak/snörl) eða bankdeyfa.

Ekki þarf CRP ef klár klínísk einkenni lungnabólgu liggja fyrir, en getur komið að gagni við eftirfylgd. Yfirleitt þarf ekki lungnamynd til að staðfesta greiningu.

Sýklalyfjameðferð fullorðinna

 Metið hversu alvarlegt ástandið er áður en ákvörðun er tekin um hvort leggja þurfi viðkomandi inn á sjúkrahús.

Fyrsta val: Amoxicillín 1 g x 3 í 7 daga. Til að byrja með þarf ekki að hugsa um mýkóplasma-meðferð þar sem sýkingin lagast alla jafna af sjálfu sér. Klínísk birtingarmynd er vanalega önnur. Ef meðferð skilar ekki árangri eða pensilínofnæmi: þá doxýcýklín í 7 daga, 200 mg/dag fyrstu 3 dagana, svo 100 mg x 1. Einnig koma erýtromýcín og cefalexín til greina. Ath. ónæmi sbr. það sem áður er sagt um meðferð á miðeyrnabólgum.

Eftirfylgd

 Klínískt eftirlit (símtal eða skoðun) eftir 6–8 vikur. Ráðleggja þó skjóta endurkomu ef sjúklingur lagast ekki á 1-2 sólarhringum.

Þegar klínísk birtingarmynd er óljós, t.a.m. hósti, hiti og tilfinning fyrir öndunarerfiðleikum ásamt vissum almennum einkennum, getur CRP gefið vísbendingu, en það verður að meta með tilliti til sjúkdómslengdar.

• CRP >100 mg/l + klíník bendir til lungnabólgu, hugleiðið sýklalyf
• CRP <20 mg/l eftir >sólarhring (24 klst) útilokar lungnabólgu sterklega, engin sýklalyf
• Einkenni > 1 vika + CRP >50 bendir til lungnabólgu, hugleiðið sýklalyf
• Íhugið lungnamynd 

Barnið ekki bráðveikindalegt, ekki með hraðöndun (tachypnea) en með slæman hósta og stundum hita

Algeng einkenni: Aukahljóð frá báðum lungum.

Meðferð

 Sýklalyf gagnast ekki þar sem oftast er um veirusýkingar að ræða. Leggið til endurkomu fyrir barnið ef almenn einkenni versna, vaxandi öndunarerfiðleikar eða það á erfiðara með að drekka. Gefið berkjuvíkkandi ef það er með teppu. 

Barn með talsverð einkenni, hita, hraðöndun og stundum hósta. Ekki þarf CRP þegar örugg, klínísk greining lungnabólgu liggur fyrir, en getur haft þýðingu við eftirfylgd.

Algeng einkenni og teikn: Hraðöndun og talsverð almenn veikindaeinkenni (valda vel sýnilegum einkennum).

Hósti og önnur öndunarfæraeinkenni ekki alltaf til staðar.

Hraðöndun er mikilvægt merki um lungnabólgu: >50/mín hjá börnum <1 árs og >40/mín hjá börnum >1 árs eða barnið á erfitt með andardrátt.

Sýklalyfjameðferð barna

 Metið hversu alvarlegt ástandið er áður en ákvörðun er tekin um hvort vísa eigi barninu á bráðamóttöku. Sjá meira í síðasta kafla bæklingsins „Merki um alvarlega sýkingu hjá börnum“.

Fyrsta val er amoxicillín (hlutfall pensilín-ónæmis á Íslandi hátt, frásog fenoxýmetýlpensilíns lakara). Til að byrja með þarf ekki að hugsa um mýkóplasma-meðferð þar sem sýkingin lagast alla jafna af sjálfu sér. Ef barn er með penisilínofnæmi gefið þá erýtromýcín eða azitrómýcín (f. börn ≥ 6 mánaða) ef gefa þarf mixtúru (erýtromýcín mixtúra ekki skráð á Íslandi). 

 

Amoxicillín	Erýtromýcín fyrir börn ≥ 6mán.
Amoxicillín 15-20 mg/kg x3 í 5 daga. Við grun um minnkað næmi pneumókokka gegn pensilíni: Amoxicillín 40 mg/kg x 2 í 5 daga. Við  pensilínofnæmi skal ávísa börnum ≥6 mánaða azitrómýcíni	Börn >35kg: Azitrómýcín mixtúra 10 mg/kg x 1 í 3 daga Börn >35kg: Erýtromýcín sýruhjúphylki 250 mg x 4 í 7 daga Erýtromýcín töflur 500 mg x 4 í 7 daga eða azitrómýcín mixtúra 10 mg/kg  x1 í 3 daga (mest 500 mg á dag)

 

Eftirfylgd

Símtal innan þriggja daga. Hafi engin bati orðið, endurmetið þá greininguna og fáið ef til vill lungnamynd. Sé grunur um mýkóplasma mætti setja barnið á erýtromýcín. 

 

Hjá börnum með nokkuð almenn einkenni og hita, þreytt en ekki sljó og með dálítið örari öndun en ekki hraðöndun, getur CRP gefið vísbendingu, en það verður að meta með tilliti til sjúkdómslengdar.

CRP >80 + klíník bendir til lungnabólgu, hugleiðið sýklalyf.

CRP <10 eftir >sólarhring (24 klst) útilokar lungnabólgu sterklega, engin sýklalyf.

Meðferð ef enn er óvissa

 Í fyrstu, bíða og sjá, og til vara að senda lyfseðil í “Gáttina” sem sjúklingur gæti leyst út. Vera í sambandi í síma eða fá sjúkling á stofu.